پرسش از رامسر ،  پاسخ از بنیاد ملی بهداشت(NIH)

  لوسمی سرطان بافت خون‌ساز بدن، یعنی مغز استخوان و دستگاه لنفاوی است. واژه‌ی لوسمی یا درست‌تر بگوییم لوکمیا(leukemia) از واژه‌ای یونانی به معنای "خون سفید" گرفته شده است. این بیماری به طور معمول در سلول‌های سفید خون(گلبول‌های سفید) آغاز می‌شود.

  در شرایط عادی، سلول‌های سفید خون به نبرد با عوامل بیماری‌زا می‌پردازند. این سلول‌ها به طور عادی رشد می‌کنند و به شیوه‌ای منظم و برنامه‌ریزی شده و به اندازه‌ی نیاز بدن، تقسیم می‌شوند. در لوسمی این فرایند به هم می‌ریزد.

  در لوسمی، مغز استخوان شمار زیادی سلول سفید غیرعادی تولید می‌کند. آن‌ها از سلول‌های سفید عادی متفاوت به نظر می‌رسند و کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند. سرانجام، این سلول‌های نارس از تولید سلول‌های سفید عادی جلوگیری می‌کنند و در نتیجه توانایی بدن در رویارویی با عوامل بیماری‌زا کاهش می‌یابد.

  سلول‌های لوسمی در تولید انواع دیگر سلول‌ه‌های خون در مغز استخوان، از جمله سلول‌های قرمز خون(گلبول‌های قرمز) که اکسیژن را به بافت‌های بدن می رسانند و پلاکت‌هایی که به تشکیل لخته‌ی خون کمک می‌کنند، اختلال ایجاد می‌کنند. هم چنین، انباشت سلول‌های لوسمی در غده‌های لنفاوی، طحال، کبد و گاهی مغز باعث نارسایی‌هایی در کارکرد این اندام‌ها می‌شود.

  برخی به نادرست می‌پندارند که لوسمی از بیماری‌های کودکان است. لوسمی چهار نوع اصلی و شمار زیادی زیرنوع دارد و فقط برخی از آن‌ها در بین کودکان شایع است. درمان لوسمی پیچیده است و به سن بیمار، وضعیت تندرستی، نوع لوسمی و میزان گسترش آن بستگی دارد.

  نشانه‌های بیماری

  نشانه‌های هر نوع از لوسمی اندکی متفاوت است، اما نشانه‌های معمول آن‌ها عبارت است از:

  • تب یا لرز

  • خستگی همیشگی، ضعف

  • عفونت‌های بسیار

  • از دست دادن اشتها و کاهش وزن

  • گره‌های لنفاوی ورم کرده

  • بزرگ شدن کبد و طحال

  • کوتاه شدن نفس‌ها به هنگام فعالیت بدنی

  • عرق کردن زیاد به ویژه در شب

  • درد استخوان یا شکنندگی استخوان

  شدت نشانه‌های به تعداد سلول‌های غیر عادی و جای انباشته‌شدنشان بستگی دارد. در آغاز ممکن است از این نشانه‌ها به وجود لوسمی پی برده نشود، زیرا نشانه‌های آن به نشانه‌های آنفولانزا و دیگر بیماری‌های شایع شباهت دارد.

  طبقه‌بندی لوسمی

  پزشکان لوسمی را به دو روش طبقه‌بندی می کنند.

  الف) سرعت پیشرفت

  یک روش برای دسته‌بندی انواع لوسمی بر پایه‌ی سرعت پیشرفت آن‌هاست:

  لوسمی حاد. در لوسمی حاد سلول‌های غیرعادی خون سلول‌های نارس(بلاست‌ها) هستند. آن‌ها کار عادی‌شان را انجام نمی‌دهند و به سرعت تقسیم می‌شوند. بنابراین بیماری به سرعت بدتر می‌شود.

  لوسمی مزمن. در این نوع از لوسمی شمار سلول‌های رسیده‌تر بیش‌تر است. این سلول‌ها با سرعت کمتر تقسیم یا انباشته می‌شوند و تا مدتی می‌توانند کار عادی خود را انجام دهند. برخی از انواع لوسمی مزمن نشانه‌ا‌ی ندارند و ممکن است سال‌ها تشخیص داده نشوند.

  ب) سلول‌های درگیر

  در روش دیگر، لوسمی‌ها را بر پایه‌ی سلول‌هایی که درگیر می‌شوند، طبقه‌بندی می‌کنند:

  لوسمی لنفوسیتی. در این نوع لوسمی، سلول‌های لنفویید یا لنفوسیت‌های سازنده‌ی بافت لنفاوی، درگیر می‌شوند. این بافت بخش اصلی سازنده‌ی دستگاه ایمنی است و در جاهای گوناگونی در سراسر بدن، از جمله گره‌های لنفاوی، طحال و لوزه‌ها، یافت می‌شود.

  لوسمی میلوژنی. در این نوع لوسمی، سلول‌های میلویید درگیر می‌شوند. رده‌ی سلول‌های میلویید سرانجام به صورت سلول‌های قرمز و سلول‌های سفید خون و سلول‌های تولیدکننده‌ی پلاکت در می‌آیند.

  انواع اصلی لوسمی

  انواع اصلی لوسمی عبارت‌اند از :

  1. لوسمی میلوژنی حاد

  شایع‌ترین نوع لوسمی است. در خردسالان و بزرگسالان رخ می‌دهد.

  2. لوسمی لنفوسیتی حاد

  شایع‌ترین نوع لوسمی در خردسالان است. نزدیک هشتاد درصد لوسمی‌های کودکان از این نوع است.

  3. لوسمی لنفوسیتی مزمن

  لوسمی شایع در بزرگسالان است و در کودکان دیده نمی‌شود. فرد مبتلا می‌تواند سال‌ها بدون درمان به خوبی با این بیماری زندگی کند. در بین یهودیان، روس‌ها و تبار اروپای شرقی معمول‌تر است.

  4. لوسمی میلوژنی مزمن

  این نوع لوسمی بیش‌تر در بزرگسالان دیده می‌شود. این لوسمی پی‌آمد نقص کروموزمی به نام کروموزوم فیلادلفیا است که باعث تولید ژن غیرعادی به نام BCR-ABL می‌شود. این ژن پروتئینی غیرعادی به نام تیروزین‌کیناز تولید می‌کند که پژوهشگران و پزشکان معتقدند باعث رشد سلول‌های لوسمی می‌شود. فرد مبتلا به این نوع لوسمی ممکن است تا چند ماه یا سال نشانه‌ی بیماری را نشان ندهد تا این که وارد مرحله‌ی حاد بیماری شود که با رشد سریع‌تر سلول‌های لوسمی همراه است.

  علت‌ ناشناخته

  هنوز علت اصلی پدیدآورنده‌ی لوسمی مشخص نیست. به نظر می‌رسد آمیزه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث پدیدآمدن این بیماری می‌شوند.

  لوسمی حاد با یک یا چند سلول سفید خون که DNA آن‌ها آسیب دیده باشد، آغاز می‌شود. سلول‌ها بسیار نارس می‌مانند که به آن‌ها بلاست می‌گویند. بلاست‌ها توانایی تکثیرشدن دارند و همچنان نارس می‌مانند تا به مانند سلول‌های عادی بمیرند. آن‌ها در جایی انباشته می‌شوند و در کار اندام‌های حیاتی تداخل ایجاد می‌کنند. سرانجام تولید سلول‌های سالم را سرکوب می‌کنند.

  در لوسمی مزمن شمار سلول‌های سفید رسیده بیش‌تر است. آن‌ها با سرعت کمتری تکثیر و در جایی انباشته می‌شوند. بنابراین، پیشرفت بیماری کندتر است، اما باز هم ممکن است مرگ آور باشد. پژوهشگران هنوز نتوانسته‌اند روشن بکنند که چرا این فرایند آغاز می‌شود.

  سرانجام کمبود سلول‌های سفید خون به عفونت، کم‌خونی و خونریزی بیش از اندازه می‌انجامد. شمار زیاد سلول‌های سفید غیرعادی می‌تواند در کارکرد مغز استخوان تداخل ایجاد کند و به اندام‌های دیگر نیز آسیب برساند. مرگ بیماران اغلب در پی خونریزی یا عفونت رخ می‌دهد.

  عوامل خطرساز

  عواملی که در پی معرفی می‌شود خطر گرفتارشدن به نوعی لوسمی را بالا می‌برد:

  درمان سرطان. کسانی که به دلیل سرطان‌های دیگری، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی داشته‌اند در خطر دچارشدن به انواعی از لوسمی در سال‌های آینده هستند.

  زمینه‌ی ژنتیکی. ناهنجاری‌های ژنتیکی به نظر می‌رسد که در پدیدآمدن لوسمی نقش می‌آفرینند. برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند نشانگان داون با افزایش خطر ابتلا به لوسمی ارتباط دارند.

  پرتوها و مواد شیمیایی. مردمانی که در معرض میزان بالایی از پرتوها قرار می‌گیرند، مانند بازماندگان از انفجار اتمی یا حادثه‌ی نیروگاه هسته‌ای، در خطر ابتلا به لوسمی هستند. برخی مواد شیمیایی مانند بنزن‌ها که در دود گازوییل و سیگار وجود دارد، نیز با افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع لوسمی ارتباط دارند.

  اما، بیش تر مردم با وجود عوامل خطرساز شناخته شده به لوسمی دچار نمی‌شوند و بسیاری از مردم مبتلا به لوسمی با هچ کدام از این عوامل خطرساز ارتباط نداشته‌اند.