قابوس‌نامه یکی از آثار ارجمد زبان فارسی در قرن پنجم هجری قمری/یازدهم میلادی است که عنصر المعالی کیکاوس بن قابوس برای فرزندش گیلان‌شاه در چهل و چهار باب نوشته است. او خواسته است بدین وسیله تجربیات خویش را در اختیار فرزندش بگذارد و او را راهنمایی کند و مسائل مختلف زندگانی و هنرها و پیشه‌های گوناگون آن زمان را بدو بیاموزد تا اگر به امارت نرسد راه‌های مختلف معیشت را بداند. آغاز نگارش کتاب در 475 قمری/1064-1065 میلادی یعنی در 63 سالگی نویسنده بوده است.