روزهای آغازین بهار 1383 بود که برای تبریک سال نو و دیدار دوستان و همکاران قدیمی به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی رفتم. مانند همیشه در دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی و در اتاق گروه آموزش علوم تجربی دوستان خود آقایان حسین دانشفر، محمود امانی تهرانی، احمد حسینی و محمدعلی پزشپور و خانم طاهر رستگار را دیدم. اما چهره و رفتار جوانی توجه من را جلب کرد که احوال‌پرسی گرمی با من داشت و گویی سال‌ها با من آشنا بود.

  از آقای حسین دانشفر که پیشینه‌ی آشنایی و دوستی و همکاریمان به سال 1336 و تحصیل در دانش‌سرای عالی تهران باز می‌گردد، پرسیدم: "خدمت این جوان تاکنون نرسیده‌ام. کیست و چه کاره است؟" آقای دانشفر که در معرفی افراد بسیار دقیق است و اغلب به اختصار سخن می‌گوید، گفت: " آقای حسن سالاری، زیست‌شناس، اهل خواندن و نوشتن و همین کارهایی که ما می‌کنیم. راستی یک جزیره‌ی دانش هم دارد که می‌تواند خیلی‌ها را به کار بگیرد.

  از آن زمان تا کنون بیش از چهار سال می‌گذرد و در این مدت هفته‌ای نبوده که ایشان را نبینم یا با تلفن با هم گفت و گو نکرده باشیم و هم دیگر را از ترجمه و نگارش آثار تازه‌مان یا برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی باخبر نکرده باشیم. این جوان به آسانی با افراد مختلف ارتباط برقرار می‌کند، با آن‌ها آشنا می‌شود، را بطه‌ی دوستی برقرار می‌سازد، اعتمادشان را جلب می‌کند و اگر آثار نوشتاری در شاخه‌های گوناگون دانش و آموزش و پرورش داشته باشند رهایشان نمی‌کند و می‌کوشد با همکاری آن‌ها بر شکوفایی روزافزون جزیره‌ی دانش بیفزاید.

  حسن سالاری از مال دنیا چیز زیادی ندارد، فقط یک جزیره دارد، آن هم جزیره‌ی دانش. هدف این پایگاه اینترنتی ترویج علم و فناوری و آشنا کردن همه‌ی مردم به ویژه دانش‌آموزان و معلمان با دانش روز در کنار یادآوری غنای فرهنگ و تمدن ایران و اسلام است. هم چنین می‌خواهد معلمان و پدران و مادران را با شیوه‌های جدید آموزش علوم آشنا کند تا بتوانند با همکاری هم آینده‌سازان کشورمان را به شیوه‌ی کارامدتری برای پذیرش نقش سازنده‌ی خود آماده کنند.

  جزیره‌ی دانشی که حدود پنج سال پیش با چند مقاله و مطلب کوتاه آغاز شد، اکنون دانشنامه‌ای الکترونیک شده که بخش‌های موضوعی گوناگونی دارد و کاربرانی از گروه‌های سنی مختلف(کودکان، دانش‌آموزان، دانشجویان، خانواده‌ها و آموزگاران) را پوشش می‌دهد. آموزش و پرورش، ایران‌شناسی، پزشکی و بهداشت، دانش و زندگی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، شیمی و علم مواد، رایانه و اینترنت، فناوری و مهندسی، فیزیک و اخترشناسی و تاریخ علم از موضوعات اصلی است که در جزیره به آن‌ها پرداخته می‌شود.

  هر کدام از بخش‌های اصلی جزیره که نام برده شد، خود پایگاه کوچکی است که زیر بخش‌های خود را دارند. برای مثال، در بخش آموزش و پرورش به این موضوع‌ها پرداخته شده است: پیشگامان آموزش، نخستین مدرسه‌ها، کتاب‌های درسی، محصولات کمک آموزشی، تاریخ آموزش و پرورش، تصویرسازی کتاب‌های درسی، شاعران کتاب‌های درسی و خبرهای آموزش و پرورش. در بخش پیشگامان آموزش با بزرگانی مانند میرزا حسن رشدیه، جبار باغچه‌بان، عباش سیاحی، ایرج جهانشاهی و محمود بهزاد آشنا می‌شویم که هر کدام از آن‌ها می‌توانند الگو و راهنمایی برای جوانان کشور باشند و آن‌ها را در راه رسیدن به هدف‌های سازنده به کوشش مداوم برانگیزانند.

  در حالی که این یادداشت را می‌نوشتم و چشم بر صفحه‌ی نخست جزیره‌ی دانش داشتم متوجه شدم که جزیره دست کم روزی 3 هزار بازدید دارد و از آغاز سال تا آغاز شهریورماه نزدیک 3 میلیون نفر از آن بازدید کرده‌اند. در کشوری که شمارگان کتاب به کمتر از 3 هزار جلد رسیده و مدت مطالعه را با دقیقه می‌سنجند، مراجعه‌ی سه میلیونی به یک پایگاه اینترنتی علمی و آموزشی بسیار دلگرم‌کننده و امیدبخش است.

  جزیره‌ی دانش هم به ترویج علم می‌پردازد، هم ترویج‌کنندگان علم را به ما معرفی می‌کند و هم گروهی از ترویج‌کنندگان علم را گردآورده است. برخی از دوستانم که سال‌هاست برای گسترش دانش و آموزش در این کشور می‌کوشند از همکاران جزیره‌ی دانش شده‌اند: آقایان حسین دانشفر، علی رووف، محمود حکیمی و سیروس غفاریان مقاله‌ها و نوشته‌های سازنده‌ی خود را در اختیار جزیره گذاشته‌اند. همه‌ی این دوستان سال‌های زیادی را در سازمان پژوهش و دیگر بخش‌های آموزش و پرورش خدمت کرده‌اند و اکنون تجربه‌ی خود را در اختیار جزیره‌ی دانش گذاشته‌اند.

  با توجه به مسوولیتی که اکنون در اتحادیه‌ی انجمن‌های علمی و آموزشی معلمان فیزیک ایران دارم، در نشست‌های علمی و آموزشی که در استان‌ها و شهرستان‌های کوچک و بزرگ برگزار می‌شود، حضور می‌یابم. جای شگفتی است که اثر جزیره را در گوشه و کنار کشور احساس می‌کنم. دانش‌آموزان و معلمان لار و لامرد، خاش و زابل، سبزوار و نیشابور، فلاورجان و تیران و کرون، به همان اندازه جزیره‌ی دانش را می‌شناسند و از آن بهره می‌برند که جویندگان علم و فناوری در تهران و پاکدشت و کرج و اسلام‌شهر.

  در سال پیش که فرصتی پیش آمد تا با همکاران گرامی در شهرستان‌های لار،‌ مرودشت و شیراز دیدار کنم و در موضوع آموزش علوم با آن‌ها گفت و گو داشته باشم، متوجه شدم که آن‌ها از راه جزیره‌ی دانش به زندگی‌نامه‌ی من آشنا شده‌اند و دریافتم که جزیره‌ی دانش در علاقه‌مندی آن آموزگاران و دبیران کوشا و دانش‌آموزان مستعد بسیار اثرگذار بوده است. از من خواسته شد که تشکر آن‌ها را حضور بنیان‌گذار جزیره برسانم و درخواستشان را برای گشایش بخش پرسش و پاسخ اعلام دارم. خوشبختانه درخواست آن‌ها باعث راه‌اندازی بخش "از کارشناس بپرس" در جزیره شد که به کمک همکاران جزیره به پرسش‌های علمی و آموزشی پاسخ می‌دهد.

  خوشبختانه کوشش‌های شبانه‌روزی حسن سالاری در پربار کردن جزیره‌ی دانش و ترجمه و نگارش کتاب‌های سودمند برای دانش‌آموزان و معلمان توجه انجمن ترویج علم ایران را به خود جلب کرد و سال گذشته در جشنی با شکوه از بنیان‌گذار جزیره‌ی دانش و تنی چند از ترویج‌کنندگان علم تقدیر شد. چند روز پیش از آن نیز یکی از آثاری که سالاری در پدیدآوردن آن نقش کلیدی داشت به نام "فرهنگ‌نامه‌ی نوجوان: کلید دانش" از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی در حوزه‌ی کودک و نوجوان برگزیده شد. این دو جایزه دلگرمی خوبی برایش بود و برق شادی را در جشن انجمن ترویج علم در چشمانش دیدم.

  به روزگار جوانیم بزرگانی چون دکتر محمود حسابی، دکتر علی اکبر سیاسی، دکتر علی اصغر حکمت، دکتر کمال‌الدین جناب، دکتر محسن هشرودی، دکتر غلامحسین مصاحب و بسیاری دیگر کوشیدند با راه‌اندزای بنیادهای آموزشی و پژوهشی و نوشتن و ترجمه‌ی کتاب‌ها و تدریس و سخنرانی جامعه‌ی ایران را با علوم نوین و فرهنگ دیرپای خود آشنا کنند و از این راه جنبش و حرکتی در جامعه به وجود آورند و راه را برای تولید علم هموار کنند. در سال‌های اخیر نیز همکاران من در سازمان پزوهش و برنامه‌ریزی درسی حتی پس از بازنشستگی با شور و شوق این راه را ادامه می‌دهند. جای بسیار خوشحالی است که نسل جوان از جمله همین آقای حسن سالاری با شور و شوق برای گسترش فرهنگ علم اندوزی در جامعه می‌کوشند. به نظر می‌رسد که افرادی از جنس او در این راه از نسل‌های گذشته موفق‌تر باشند، زیرا هم از تجربه‌ی پیشینیان آگاهند و آن را ارج می‌نهند و هم ابزارهای نوینی چون اینترنت را در اختیار دارند.